Eiwitten zijn essentiële macromoleculen die talrijke functies vervullen in levende organismen. Ze zijn betrokken bij vrijwel elk biologisch proces en zijn onmisbaar voor een goede gezondheid en groei. In dit artikel onderzoeken we de structuur, functies en bronnen van eiwitten, evenals hun rol in het menselijk lichaam.
Inhoudsopgave
Structuur van eiwitten
Eiwitten zijn complexe moleculen die bestaan uit aminozuren, de bouwstenen van eiwitten. Er zijn 20 verschillende aminozuren die kunnen worden gecombineerd in een oneindig aantal sequenties om verschillende eiwitten te vormen. De structuur van een eiwit wordt bepaald door de specifieke aminozuursequentie en kan worden onderverdeeld in vier niveaus: primaire, secundaire, tertiaire en quaternaire (1).
Functies van eiwitten
Eiwitten vervullen een breed scala aan functies in het lichaam. Enkele van de belangrijkste functies zijn:
- Katalyse van biochemische reacties (enzymen)
- Structuur en ondersteuning (bijv. collageen, keratine)
- Transport en opslag van moleculen (bijv. hemoglobine, ferritine)
- Celcommunicatie en signalering (bijv. receptoren, hormonen)
- Beweging (bijv. actine, myosine)
- Immuniteit (bijv. antilichamen) (2)
Eiwitsynthese
De productie van eiwitten, of eiwitsynthese, vindt plaats in cellen en bestaat uit twee belangrijke stappen: transcriptie en translatie. Tijdens de transcriptie wordt de genetische informatie in DNA omgezet in een boodschapper-RNA (mRNA)-molecuul. Vervolgens wordt tijdens de translatie het mRNA-molecuul door een ribosoom “gelezen” en vertaald naar een aminozuursequentie die het eiwit vormt (3).
Eiwitbronnen in de voeding
Eiwitten zijn essentiële voedingsstoffen die het lichaam niet zelf kan aanmaken en daarom uit voeding moeten worden verkregen. Er zijn twee soorten eiwitten in de voeding: dierlijke eiwitten (bijv. vlees, gevogelte, vis, eieren, zuivel) en plantaardige eiwitten (bijv. peulvruchten, noten, zaden, volle granen) (4).
Essentiële aminozuren
Van de 20 aminozuren zijn er negen essentieel, wat betekent dat ze niet door het lichaam kunnen worden aangemaakt en uit de voeding moeten worden verkregen. Het is belangrijk om een uitgebalanceerde voeding te consumeren die alle essentiële aminozuren levert. Dierlijke eiwitten bevatten meestal alle essentiële aminozuren, terwijl plantaardige eiwitten vaak één of meer essentiële aminozuren missen. Combinaties van plantaardige eiwitbronnen, zoals bonen en rijst, kunnen echter een compleet aminozuurprofiel bieden (5)
Eiwitbehoefte en gezondheid
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) eiwitten varieert afhankelijk van leeftijd, geslacht, zwangerschap en lichamelijke activiteit. Volgens de Dietary Reference Intakes (DRI) van de Amerikaanse National Academy of Medicine, zou een volwassen man ongeveer 56 gram eiwit per dag moeten consumeren, terwijl een volwassen vrouw ongeveer 46 gram eiwit per dag nodig heeft (6). Atleten en mensen met verhoogde eiwitbehoeften hebben mogelijk meer eiwitten nodig.
Eiwitten en gewichtsbeheersing
Eiwitrijke diëten kunnen bijdragen aan gewichtsverlies en gewichtsbeheersing door het bevorderen van verzadiging en het verhogen van de energie-uitgaven. Studies hebben aangetoond dat het consumeren van voldoende eiwitten kan helpen bij het behouden van spiermassa tijdens gewichtsverlies en het ondersteunen van een gezond metabolisme (7).
Conclusie
Eiwitten zijn cruciale macromoleculen die een breed scala aan functies vervullen in levende organismen. Ze bestaan uit aminozuren en zijn betrokken bij processen zoals enzymatische katalyse, structuur, transport, communicatie en immuniteit. Het is belangrijk om een uitgebalanceerde voeding te consumeren die voldoende eiwitten levert uit zowel dierlijke als plantaardige bronnen om aan de behoeften van het lichaam te voldoen en een optimale gezondheid te
Bronnen:
(1) Alberts, B., Johnson, A., Lewis, J., et al. (2002). Molecular Biology of the Cell. 4th Edition. Garland Science.
(2) Nelson, D. L., & Cox, M. M. (2017). Lehninger Principles of Biochemistry. 7th Edition. W.H. Freeman and Company
(3) Lodish, H., Berk, A., Kaiser, C. A., et al. (2008). Molecular Cell Biology. 6th Edition. W.H. Freeman and Company.
(4) U.S. Department of Health and Human Services and U.S. Department of Agriculture. 2015-2020 Dietary Guidelines for Americans. 8th Edition. December 2015.
(5) Young, V. R., & Pellett, P. L. (1994). Plant proteins in relation to human protein and amino acid nutrition. The American Journal of Clinical Nutrition, 59(5), 1203S-1212S
(6) Institute of Medicine. (2005). Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids. National Academies Press.
(7) Leidy, H. J., Clifton, P. M., Astrup, A., et al. (2015). The role of protein in weight loss and maintenance. The American Journal of Clinical Nutrition, 101(6), 1320S-1329S.
